SINAV KAYGISI NEDİR VE NASIL ÖNLENİR?

SINAV KAYGISI NEDİR?
Kaygı, kötü bir şey olacağına dair duyulan endişe, üzüntü duygularıdır.(Çağdaş ve Seçer,2015) Sınav kaygısı da her düzeyden öğrencinin sınav öncesi yaşadığı, sınavın sonucuyla ilgili kurduğu olumsuz duygulardır. Peki her türlü kaygı zararlı mıdır? Elbette hayır. Orta derecedeki kaygı öğrenmeyi kolaylaştırır. Öğrenmenin gerçekleşmesi için kişinin uyarılması gereklidir. Bu uyarılma düzeyi kişinin öğrenmesini belirler. Ancak çok aşırılmışlık düzeyi öğrenmeyi engelleyen bir durum oluşturur.
SINAV KAYGISI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Sınav kaygısı kişide bazı bedensel tepkilere neden olur. Kaygı durumunda kan basıncı, kalp atışı, solunum sayısı artar. Mide ve bağırsak hareketleri hızlanır. Tükürük salgısı azalır, ağız kurur. Kan şekeri yükselir. Dişler ve yumruklar sıkılır. Terleme olur.  Bu değişiklikler adrenalin salgısının kandaki düzeyini yükseltir.
Sınav durumları hakkında olumsuz düşünceler,  panik, endişe, heyecanın kontrol edilemeyeceği hissi, huzursuzluk, ümitsizlik, tedirginlik ise kişinin düşünce düzeyinde görülen değişimlerdir.
Kişide davranış düzeyinde ise kaygı yaratan durumdan kaçma ya da savaşma tepkisi görülür. Kaçma davranışı rahatlamayı sağlar, rahatlama kaçma davranışını pekiştirir ve sınav korkusu oluşur.(Yavuzer,2011)
Sınav kaygısından bahsederken sadece sınava girecek öğrencinin kaygısından bahsetmek eksik kalırdı. Çünkü öğrencinin ailesi de bu kaygı ve stresi taşımaktadır. Önemli olan ailenin yaşadığı stresi ve kaygıyı çocuğa yansıtmadan onu desteklediğini göstermektir. Şimdi anne babaların bu konuda nasıl yardımcı olabileceklerine bakalım.
ANNE, BABALARIN ÇOCUKLARININ SINAV KAYGISINA TUTUMLARI NASIL OLMALIDIR?
Anne ve baba öncelikle çocuğunun sınav kaygısını anlamalı ve bunu anladığını çocuğuna hissettirmelidir. Çocuğunuzu empati ile dinlemek gerekir. Çocuğunuza “ Heyecanlanacak ne var? Sen yaparsın, heyecanlanma!” gibi söylediğiniz sözler ona yardımcı olmayacaktır. Bunun yerine onu anladığınızı gösteren “ Canım neden kaygılandığını anlıyorum. Sınavda zamanını ayarlayamayacağını düşünebilirsin veya zor bir soruyla karşılaşacağını ve çözemeyeceğini, bu yüzden bütün sınavın zor olacağını düşünebilirsin..” gibi sözler onu anladığınızı gösterecek ve çocuğunuzu rahatlatacaktır.
Çocuğunuzdan yapamayacağı şekilde beklentiye girmeyin. Aşırı beklentiler çocuğunuzu kaygıya sürükler ve yapabileceği şeyleri de yapmakta zorlaştırır. Her çocuğun belli bir kapasitesi, zayıf ve güçlü olduğu yanlar vardır. Çocuğunuzun yapabileceği şeyler üzerinden beklentiye girmek daha doğru olacaktır.
Çocuğunuzu başkalarıyla kıyaslamayın. Çocuğunuza sevginizi ve desteğinizi hissettirin. Demokratik ana-baba tutumu çocuğunuzun kendisini olumlu hissetmesine yol açacak ve kaygısını azaltacaktır.
SINAV KAYGISI NASIL ÖNLENEBİLİR?
Öncelikle sınava girecek öğrenci kendisine olumsuz senaryolar çizmekten vazgeçmelidir. Kişi öncelikle düşüncelerini ve inançlarını sorgulamalı ve yanlış yaptığı, düşünce hatası yaptığı yeri bulmalıdır. Kaygı bastırılmaya çalışılmamalı ve kabul edilmelidir. Kaygı bastırılmaya çalışıldıkça kişi sadece kaygı üzerinde yoğunlaşmaya başlayacaktır.
Kaygı durumunda bedensel tepkileri azaltmak için bazı egzersizler yapılabilir. Nefes egzersizleri ve gevşeme egzersizleri bedeni rahatlatmaya yardımcı olacaktır. Bunun dışında kişi dikkatini başka yerlere çekerek veya başka bir uğraş üzerinde yoğunlaştığında stresi azaltacaktır.
Kaygıyı azaltmanın bir diğer yolu da gerçekçi hedefler koymaktır. Sınava girecek kişi yetersiz çalışmayla yüksek hedefler koyuyorsa o kişi için kaygı kaçınılmaz olabilir. Bunun yerine kişinin kendi kapasitesini ve çalışmasını kabullenip gerçekleştirebileceği hedefler koyması gerekir.
Sınava girecek kişinin günlük rutinlerinin nasıl olduğu çok önemlidir. Kişinin uyku düzeni, yemek alışkanlıkları belli bir düzende ve sağlıklı bir biçimde olmalıdır.
En çok kaygı yaratan etmenlerden biri de kişinin kendini diğerleriyle kıyaslamasıdır. Kişinin kendine herkesin aynı olmadığını, kapasitesinin farklı olduğunu hatırlatması gerekir. Bu başarmak için engel değildir lakin kıyaslama yapmak başarmak için engeldir.
Kaygının bir diğer sebebi de kişinin yetersiz çalıştığını bilmektir. Yetersiz çalışan kişi bu kaygısından dolayı kaçma davranışı gösterebilir ve ders çalışmamak için kendine bahaneler üretebilir. Bu kaygıyı azaltmak yerine daha da arttıracaktır. Yapılması gereken eksiklerini kabullenip uygun özveri ve çalışma içerisine girmektir. Böylelikle kendi eksiklerini görüp yeterli hale geldiğinde kaygısı azalacaktır. 
Yararlanılan kaynaklar:
Çağdaş,A. ve Seçer,Z,Ş.(2015), Anne-baba eğitimi.Ankara. Eğiten kitap.syf(188-190)
Yavuzer,H.(2011),Ana-baba okulu. İstanbul.Remzikitabevi.syf(342-350)
Yazıyı Hazırlayan: Beril Kübra Kılıçaslan